Borsa İstanbul’da son haftalarda serbest fonlar üzerinden yapılan manipülatif fiyatlamalar ekonomi yönetiminin gündemine oturdu. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, “Bazı fonlar üzerinden manipülasyon yapıldığını biliyoruz. Cezaları ağırlaştıracağız, düzenlemeleri güçlendireceğiz.” diyerek reform hazırlığını duyurdu. Ekonomist Remzi Özdemir ise mevcut yapının yatırımcıyı korumadığını ve serbest fon sisteminin köklü biçimde değişmesi gerektiğini savunuyor.
Manipülatif fiyat hareketleri SPK’nın radarında
Borsa İstanbul’da serbest fonların bazı hisselerde agresif fiyat hareketleri yaratması, SPK Başkanı ve Hazine Bakanı Mehmet Şimşek’in dikkatini çekti.
-
Kapalı statüde kurulan fonların sonradan halka açılıp fiyat şişirmesi
-
Fon kurucularının kendi şirket hisselerinde yoğun pozisyon alması
-
Sosyal medya üzerinden “yüksek kazanç” algısıyla küçük yatırımcı çekilmesi
şikâyetlerde en çok öne çıkan başlıklar.
Şimşek’in mesajı net:
Serbest fonlar finansal sistemde gerekli ama kontrolsüz
Serbest fonların normalde finansal sistemdeki rolü önemlidir:
-
Risk transferi sağlar
-
Fiyat keşfi yaratır
-
Portföy çeşitlendirmesi sunar
Ancak mevcut uygulamada “fon → hisse → manipülasyon → halka açılınca satış” döngüsü oluşuyor.
Ekonomist Remzi Özdemir, yatırımcıyı koruyacak 8 maddelik reform özetini şöyle sıralıyor:
📌 1) Kapalı fonların sonradan halka açılması yasaklanmalı
Bugün kullanılan spekülatif model:
Bu mekanizmanın tamamen yasaklanması öneriliyor.
📌 2) Fonların kendi grubunun hisselerine yatırımına üst sınır
Fon kurucusuna veya hâkim ortağa ait şirket hisseleri için:
Mantık: çıkar çatışmasının engellenmesi.
📌 3) Düzenlemenin odağı: Şeffaflık ve çıkar ilişkisi
Fonların farklı varlık sınıfına yatırım yapması sorun değil.
Sorun: Kurucunun şirket hissesinde yoğun pozisyon alınması.
Bu nedenle düzenleme, ilişkili taraf işlemleri ve şeffaflık üzerine odaklanmalı.
📌 4) Fon büyüklüğü ile şirket sermayesi arasında zorunlu bağ
Büyük fon yöneten şirketlerin:
-
Yeterli öz sermaye bulundurması
-
Yatırımcı çıkış riskini karşılayacak teminat sunması
zorunlu olmalı.
📌 5) Şüpheli işlemler derhal durdurulmalı, fon tasfiye edilebilmeli
SPK’nın gecikmesi “görev ihmali” sayılmalı.
📌 6) Nitelikli yatırımcı tanımı yeniden yapılmalı
Mevcut sınır: 20.000 dolar
Öneri:
Yani sadece parası olan değil, riski bilen yatırımcı giriş yapabilmeli.
📌 7) Serbest fonlar için ayrı bir tebliğ şart
Bugün mevzuat parçalı.
Sonuç: manipülasyon için açık kapı.
📌 8) Sosyal medya reklamları yasaklanmalı
Yüksek riskli fonların TikTok/Reels videosu ile pazarlanması kabul edilemez.
Şimşek: “Manipülasyonla mücadelenin dozunu artıracağız”
Sermaye Piyasaları Kongresi’nde konuşan Şimşek:
-
Ürün çeşitliliği artırılacak
-
Dijitalleşme desteklenecek
-
Düzenleyici çerçeve güçlendirilecek
dedi.
Bu açıklama, serbest fonlara yönelik reform sürecinin başladığının işareti olarak görülüyor.
Sonuç: Kural olmazsa güven olmaz
Remzi Özdemir’in değerlendirmesi:
Serbest fon reformu:
-
Şeffaflık
-
Çıkar çatışmasının engellenmesi
-
Sermaye yeterliliği
-
Yatırımcı koruması
temelleri üzerine kurulmak zorunda.
