Temmuz ayında ABD üretici fiyatları (ÜFE), mal ve hizmet maliyetlerindeki sert yükselişin etkisiyle son üç yılın en hızlı artışını gösterdi. Veriler, enflasyonda yeniden yukarı yönlü bir ivmenin kapıda olduğuna işaret ederken, bu durum ABD Merkez Bankası (Fed) için faiz indirimi beklentilerini karmaşık hale getirdi.
Hizmet Fiyatlarındaki Sıçrama Dikkat Çekti
ABD Çalışma Bakanlığı verilerine göre, nihai talep ÜFE Temmuz’da aylık %0,9 arttı. Bu, Haziran’da değişmeyen endeksin ardından 2022 Haziran’dan bu yana görülen en sert artış oldu. Reuters anketinde beklenti yalnızca %0,2 artış yönündeydi.
Artışın üçte ikisinden fazlası hizmet fiyatlarındaki %1,1’lik sıçramadan kaynaklandı. Bu, Mart 2022’den bu yana görülen en yüksek artış. Özellikle ticaret marjlarındaki %2’lik yükseliş — makine ve ekipman toptan ticareti dahil — artışın önemli kısmını oluşturdu. Portföy yönetim ücretleri, borsadaki ralliye paralel olarak %5,8 arttı. Otel fiyatları %3,1 yükselirken, havayolu biletleri %1 arttı. Kara yolu yük taşımacılığı maliyetleri de %1 artış gösterdi.
Gıda Fiyatlarında Sert Yükseliş
Mal fiyatları Temmuz’da %0,7 yükseldi. Bu artışın %40’ı gıda fiyatlarındaki %1,4’lük sıçramadan kaynaklandı. En çarpıcı kalem ise taze ve kuru sebze fiyatlarındaki %38,9’luk artış oldu. Üreticiler, Trump yönetiminin belgesiz göçmenlere yönelik operasyonları nedeniyle işçi kıtlığı yaşandığını bildiriyor.
Toptan et fiyatları %4,6, yumurta fiyatları %7,3 arttı. Kahve fiyatları %1,1 yükseldi. Enerji hariç mal fiyatları %0,4 artış gösterdi; çelik, alüminyum ve demir dışı metallerde güçlü fiyat artışları yaşandı. Ev elektroniği, spor ve atletik ürünlerde de sert zamlar görüldü.
Yıllık ÜFE %3,3’e Yükseldi
Yıllık bazda ÜFE, Haziran’daki %2,4’ten %3,3’e yükseldi. Ekonomistler, verilerin Trump’ın geniş kapsamlı ithalat tarifelerinin fiyatlara yansıdığını net biçimde ortaya koyduğunu belirtiyor.
High Frequency Economics Başekonomisti Carl Weinberg, “Tarifelerin ABD iç fiyatlarına yansımayacağını düşünenler için bu rapor sert bir uyarı. Fed’in bekle-gör politikasını haklı çıkarıyor” dedi.
PCE Enflasyonu da Yukarı Gidiyor
ÜFE ve TÜFE verilerinden yola çıkan ekonomistler, çekirdek Kişisel Tüketim Harcamaları (PCE) Fiyat Endeksi’nin Temmuz’da %0,3 artmasını bekliyor. Bu, yıllık çekirdek PCE enflasyonunu %2,8’den %2,9’a çıkaracak. Çekirdek PCE, Fed’in %2’lik enflasyon hedefi açısından en yakından izlenen göstergelerden biri.
Fed’in Eylül İndirimi Tartışmalı
Fed geçen ay politika faizini %4,25-4,50 aralığında sabit bırakmıştı. Bazı ekonomistler, eğer Temmuz verileri anomali değilse ve Ağustos tarım dışı istihdam artışı 75 binin altında kalmazsa, Eylül’de faiz indiriminin “merkez bankası kredibilitesi” açısından yanlış olacağı görüşünde. Boston College’dan Prof. Brian Bethune, “Üç koşul sağlanmazsa faiz indirimi sorumsuzca olur” dedi.
Veri Kalitesi Tartışması
Temmuz verisiyle birlikte ABD Çalışma İstatistikleri Bürosu (BLS), yaklaşık 350 endeksin hesaplanmasını ve yayımlanmasını durdurdu. Uzun yıllardır süren bütçe kısıntıları, Trump yönetiminin kamu harcamalarını azaltma politikalarıyla derinleşti. Bu durum, istihdam raporu ve TÜFE verilerinin bazı bölgelerde eksik toplanmasına yol açtı.
Ayrıca, BLS’nin başına Trump’ın önerdiği Heritage Foundation ekonomisti E.J. Antoni’nin atanma ihtimali, veri kalitesi konusunda endişeleri artırıyor.
İşsizlik Başvuruları Geriledi
Ayrı bir rapora göre, 3 Ağustos ile biten haftada işsizlik maaşı başvuruları 3 bin düşüşle 224 bine indi. Devam eden başvurular ise 15 bin azalarak 1,953 milyona geriledi. Santander ABD Sermaye Piyasaları Başekonomisti Stephen Stanley, “İşe alımlar yavaş olsa da firmalar toplu işten çıkarmalara gitmiyor. Bu, Fed için güven verici bir tablo” yorumunu yaptı.
Piyasa Tepkisi ve Beklentiler
Verilerin açıklanmasının ardından ABD tahvil getirileri yükselirken, borsalarda karışık bir seyir izlendi. Piyasalarda Eylül’de faiz indirimi olasılığı hâlen fiyatlansa da, ÜFE’nin beklentilerin çok üzerinde gelmesi, Fed’in temkinli adım atma ihtimalini artırdı.
Analistler, tarife kaynaklı fiyat artışlarının toptan satış seviyesinden perakendeye yansımasının zaman alabileceğini, bu nedenle önümüzdeki aylarda TÜFE üzerinde ek baskı oluşabileceğini belirtiyor.
Kaynak: Bloomberg
Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]