Haziran ayında tarım dışı istihdam verisi beklentileri aşarak 147 bin kişi arttı. Ancak artışın yarısından fazlası kamu sektöründen gelirken, özel sektör istihdamı son sekiz ayın en zayıf seviyesine geriledi. Bu gelişme, ABD’de işgücü piyasasında momentum kaybı yaşandığına işaret ediyor. Dolar güçlendi, ABD tahvil getirileri yükseldi. ABD hisseleri rekora doymuyor..
İşsizlik oranı düştü ama işgücünden çıkışlar etkili oldu
ABD Çalışma Bakanlığı’nın Perşembe günü yayımladığı rapora göre, işsizlik oranı mayıstaki %4,2 seviyesinden %4,1’e geriledi. Ancak bu düşüş, 130 bin kişinin işgücünden ayrılmasıyla gerçekleşti. Ortalama haftalık çalışma süresi 34,3 saatten 34,2 saate indi. Bu da işverenlerin çalışma saatlerini kısma yoluna gittiğini gösteriyor.
Ekonomistler, Başkan Donald Trump’ın ithalata uyguladığı gümrük tarifeleri, göçmenlerin kitlesel sınır dışı edilmesi ve kamu harcamalarında kesintiler gibi büyüme karşıtı politikalarının ekonomi algısını bozduğunu belirtiyor. Trump’ın Kasım’daki seçim zaferinin ardından artan güven, birkaç ay içinde düşüşe geçmişti.
Raymond James Başekonomisti Eugenio Aleman, “İstihdamda genel artış güçlü görünse de özel sektördeki yaygın zayıflama dikkat çekici. Haziran ayında işgücü piyasası belirgin şekilde zayıfladı. Bu da Fed’in faiz patikasını tekrar gündeme getirebilir” dedi.
Kamu sektörü güçlü, özel sektör zayıf
Haziranda kamu istihdamı 73 bin kişi artarken, bunun 40 bini eyalet eğitim kurumlarından geldi. Yerel yönetimlerdeki eğitim kaynaklı artış 23 bin olurken, federal hükümette ise Trump’ın küçülme politikası kapsamında 7 bin kişilik istihdam kaybı yaşandı. Ocak ayından bu yana federal istihdamdaki toplam azalma 69 bine ulaştı.
Özel sektör istihdamı sadece 74 bin artarak Ekim 2024’ten bu yana en düşük artışını kaydetti. Son üç aylık ortalama 115 bin düzeyindeydi. Sağlık sektörü 39 bin, sosyal yardımlar 19 bin kişilik artışla öne çıkarken, döngüsel sektörlerde düşüş görüldü.
-
İmalat sektörü 7 bin, toptan ticaret 6.600, profesyonel hizmetler 7 bin kişi kaybetti.
-
Perakendede sadece 2.400 kişilik sınırlı bir artış görüldü.
-
Taşımacılık ve depolamada 7.500, inşaatta 15 bin kişilik artış yaşandı.
Sektörlerin sadece %49,6’sı istihdam artışı bildirdi. Bu oran, Mayıs’ta %51,8 idi. Ortalama haftalık çalışma süresi ise 0,1 saat azaldı.
Boston College’dan Prof. Brian Bethune, “İkinci çeyreğin sonunda özel sektördeki zayıflama, üçüncü çeyrek büyümesi açısından olumsuz bir sinyal” dedi.
Fed faiz indirimi için beklemede
Saatlik ücretler aylık %0,2 arttı. Mayıs ayında artış %0,4’tü. Bu, yıllık ücret artışını %3,8’den %3,7’ye çekti. Fed’in bu ay faiz indirimi yapması beklenmiyor, ancak yıl sonunda daha büyük indirimlerin gündeme gelebileceği ifade ediliyor.
J.P. Morgan Başekonomisti Michael Feroli, “Özel sektördeki yumuşama enflasyon risklerine karşı temkinli olmayı sürdüren Fed için henüz çok keskin değil. Aralık ayında faiz indirimi bekliyoruz” dedi.
Fed’in politika faizi %4,25–4,50 aralığında sabit kalırken, Başkan Jerome Powell, tarifelerin enflasyon üzerindeki etkisini gözlemlemek için beklemede olacaklarını söyledi.
İşgücüne katılım oranındaki düşüş nedeniyle işsizlik oranı gerilese de, 256 bin kişi iş aramaktan vazgeçti. 27 haftadan uzun süredir iş arayan kişi sayısı 190 bin artarak 1,647 milyona yükseldi. İşsizlik ödeneği alanların sayısı da yüksek seyrediyor. İşsizlik süresi ortalaması 9,5 haftadan 10,1 haftaya çıktı.
Bazı şirketler, mevcut pozisyonlara iç kaynakla çözüm ararken, federal bütçeye ilişkin belirsizlikler işe alımları frenliyor.
İşsizlikte artış sürebilir
Bazı ekonomistler, göçmen işgücünün azalmasıyla birlikte aylık 100–170 bin arası istihdam yaratılmasının yeterli olabileceğini belirtse de, Citigroup Başekonomisti Andrew Hollenhorst, “Hem hane hem de işletme anketlerinde işe alım zayıf görünüyor. Bu nedenle işsizlik oranının yaz aylarında daha hızlı artabileceğini öngörüyoruz” dedi.
Piyasalarda İstihdam Rallisi: Rekorlar, Güçlü Dolar
ABD’de açıklanan güçlü istihdam verisi sonrasında küresel borsalar ikinci gün üst üste rekor kırarken, dolar endeksi güç kazandı. Yılın geri kalanında Fed’den faiz indirimi beklentileri zayıfladı. Temmuz için faiz indirimi olasılığı neredeyse sıfırlanırken, Eylül beklentileri %98’den %75’e geriledi.
Nvidia hisseleri %1,3 değer kazanarak 4 trilyon dolar piyasa değerine yaklaştı. Teknoloji hisseleri öncülüğünde S&P 500 ve Nasdaq rekor seviyede kapandı.
ABD ISM verileri, hizmet sektöründe siparişlerin toparlandığını ancak istihdamın üçüncü kez daraldığını gösterdi.
-
Dow Jones: %0,77 artışla 44.828 puana
-
S&P 500: %0,83 artışla 6.279 puana
-
Nasdaq: %1,02 artışla 20.601 puana yükseldi.
MSCI küresel endeksi %0,65 artarak 926,47 puanla rekor kırdı. Pan-Avrupa STOXX 600 endeksi %0,47 yükseldi.
Dolar endeksi 97,12’ye yükselirken, euro/dolar paritesi %0,37 düşüşle 1,1754’e geriledi. Dolar, yen karşısında %0,95 artışla 145,03 seviyesindeydi. Japonya Merkez Bankası, faiz artışlarını yeniden gündeme aldı.
Sterlin %0,07 artışla 1,3645 dolara çıktı.
Kaynak: Reuters
Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]
